تاریخچة اسید نیتریک
اسید نیتریک در ا بتدا در قرون وسطی به دست بشر ساخته شد. حدوداً در سال ۱۱۰۰ میلادی گِبر یک روش برای تولید اسید نیتریک ارائه داد. این روش تهیة آب فورتیس به وسیلة تقطیر شوره با سولفات مس و زاج سفید بود.
در اواسط قرن هفدهم، گلابر، اسید نیتریک را به وسیلة تقطیر کردن شوره با اسید سولفوریک قوی ساخت. گاوندیش در سال ۱۷۸۵ به وسیله عبور دادن جرقه الکتریکی از مخلوط گازهای نیتروژن و اکسیژن ثابت کرد که اسید نیتریک از این عناصر تشکیل شده است. میلینر در سال ۱۷۸۸ اسید نیتریک را به وسیله عبور آمونیاک از بالای دی‌اکسید منگنز حرارت داده شده و جذب بخارات به وسیله آب به دست آورد.
در سال ۱۸۳۹، کلمن روشی را برای تولید اسید نیتریک ابداع کرد که مبنای تهیة اسید نیتریک در حال حاضر نیز می‌باشد. دراین روش با استفاده از پلاتین مخلوط هوا و آمونیاک را اکسید می‌کنند و اسید را تولید می‌کنند.
در سال ۱۸۴۸، رویلی نشان داد که اکسیژن و نیتروژن می‌توانند از هوا گرفته شوند و برای تولید اکسیدهای نیتروژن به وسیلة قوس الکتریکی با هم ترکیب شوند. این پدیده به وسیلة کروکس نیز انجام شده بود. بر همین اساس و روش، واحد کوچکی در منچستر انگلستان در سال ۱۹۰۰ به کار افتاد.
اما عیب این روش این بود که بازده تولید اکسیدهای نیتروژن پایین بود و ۵/۱ تا ۲ درصد احتیاجات را برطرف می‌کرد و به نیروی بیشتری نیز احیتاج داشت.
در سال ۱۹۰۲ دو دانشمند به نام های بیرکلند و اید در نروژ واحدی را احداث کردند که از منابع هیدروژنی استفاده می‌کرد ولی به ۳۵۰۰۰ اسب بخار انرژی نیاز داشت. در نهایت روش تهیه به وسیلة اکسیداسیون آمونیاک و استفاده از کاتالیست پلاتین به وسیلة استوالد و براور توسعه پیدا کرد و برای اولین بار در سال ۱۹۰۸ در آلمان شروع به کار کرد. روش های دیگر تولید به دلایل مختلفی از جمله بالا بودن هزینه، راندمان کم، در دسترس نبودن مواد اولیه (معادن نیترات) به میزان کافی و . . . نتوانستند به عنوان یک روش صنعتی و تولید انبوه اسید نیتریک ارائه شوند و تنها در حد یک روش آزمایشگاهی و پایلوت‌های کوچک باقی ماندند و همگی منسوخ شدند.
تاریخچة استفاده از اسید نیتریک به زمان استخراج طلا باز می‌گردد؛ چرا که این اسید قادر به حل کردن اکثر فلزات به جز طلا می‌باشد که به این ترتیب طلای خالص از سنگ طلا استخراج می‌گردید.
در حال حاضر بیشترین موارد مصرف اسید نیتریک در تهیة کودهای شیمیایی (کشاورزی) از قبیل کودهای نیترات، نیتروفسفات، کودهای مخلوط و . . . است. ضمن این که در تولید نیترات‌های معدنی (نیترات آمونیم انفجاری) و آلی، در اسید شویی تجهیزات صنعتی، آبکاری، مقاوم‌سازی در برابر خوردگی، جداسازی طلا و نقره و در صنایع الکترولیز از اسید نیتریک به وفور استفاده می‌شود. در صنایع نظامی، صنایع شیرسازی و صنایع پلاستیک‌سازی نیز مصرف اسید نیتریک قابل توجه است.
